بررسی خصوصیات بیولوژی تولید مثلی در گیاه اویشن

آویشن دنایی گیاهی متعلق به خانواده لابیاته، خشبی، چند ساله و بومی ایران است این گیاه از مهمترین گیاهان دارویی و معطر می باشد که تاکنون تحقیقات جامعی روی خصوصیات گل و بیولوژی تولید مثلی آن انجام نشده است لذا این تحقیق به منظور بررسی تنوع بین اکوتیپ های مختلف آویشن دنایی در مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان با استفاده از طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. صفات اندازه گیری شده شامل طول برگ، وزن سنبله، طول پرچم و مادگی ، درصد زنده مانی ، طول و عرض گرده، تعداد دانه دگر گشن است. نتایج تجزیه واریانس بین اکوتیپ های مختلف آویشن دنایی نشان داد که صفات مورد مطالعه از لحاظ اماری در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی داری بین اکوتیپ ها دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که طول مادگی در بین اکوتیپ ها از 4/6 تا 6 میلی متر متغیر و بیشترین طول مادگی مربوط به اکوتیپ دنایی مرکزی است طول پرچم بزرگ از 0 در اکوتیپ های مرکزی و فریدونشهر تا 9/3 در اکوتیپ فریدونشهر متغیر است. بیشترین درصد زنده مانی گرده، 75 درصد در اکوتیپ داران و کمترین درصد زنده مانی 0 درصد در اکوتیپ های مرکزی مشاهده شد. اکوتیپ داران با تولید 453/6 دانه دگرگشن در هر سنبله بیشترین میزان بذر را در بین اکوتیپ ها تولید کرد. ضریب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که وزن سنبه با تعداد گل در سنبله همبستگی مثبت و بسیار قوی دارد. ط.ل سنبله با تعداد دانه دگر گشن دارای همبستگی مثبت و قوی است نتایج تجزیه به عامل های صفات مورد مطالعه نشان داد که صفات طول و عرض گرده دارای بار عامل مثبت و بسیار بالایی بوده و اولین عامل موثر در تجزیه عامل ها است که به تنهایی 21/67 درصد از کل تنوع صفات را توجیه کرد با توجه به نتایج حاصل اکوتیپ های مختلف آویشن دنایی از نظر صفات مورد مطالعه تنوع بالایی دارد.

کلیدواژه ها:

آویشن دنایی ، بیولوژی تولید مثلی ، دانه گرده ، دگرگشن ، مادگی ، زنده مانی