نماد کثرت و تجلی آن در هنر و معماری اسلامی

اعداد نقش بسیار مهمی در زندگی اجتماعی و فرهنگی بشر ایفا می کنند. تا آنجا که فیثاغورث و پیروانش اعتقاد داشتند که تمام جهان بر اساس اعداد ساخته و پرداخته شده است. برخی از اعداد ورای ارزش کمی، از ارزش کیفی و معنوی عمیقی برخوردارند. به طوری که وجه کمی این اعداد در پس این خصلت فراموش می شود و باورها و اعتقادات و مفاهیم است که جدا از جایگاه آن به عنوان یک عدد حقیقی، مجموعه ای از « عدد هفت » جای آن را می گیرد. یکی از این اعداد باورها و مفاهیم معنوی را با خود به همراه دارد. مهمترین ویژگی عدد هفت را می توان خصلت کمال بخشی و تمام کنندگی آن دانست که آشکارا در تمامی مصادیق آن جلوه گر است. همچنین این عدد از زمانهای بسیار دور به عنوان نماد کثرت و تمامیت به کار رفته است. عدد هفت و پیش از آن، مجموعه های هفتگانه، هریک به گونه ای بیانگر کمال، تمامیت و وصول به غایت مطلوب هر چیز هستند و عدد هفت در این عرصه تمام کننده و کامل کننده ای است که هر چرخه ی تکاملی را به اوج خود نایل می سازد. مقاله ی پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی و به کمک مطالعات کتابخانه ای گرد آمده است، به دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که جایگاه عدد هفت با این پشتوانه ی عظیم فرهنگی و تاریخی در جهان خلقت کجاست؟ و مفاهیم نهفته در کیفیات آن ورای خصوصیات کمی کدامند؟ و سپس بازتاب این مضامین را در هنر قدسی می جوید. بدین منظور ابتدا آن را از دیدگاه جهان بینی الهی بررسی کرده و رد پای آن را در ادیان و مذاهب مختلف و به خصوص دین اسلام جستجو میکند. سپس حضور آن را در مبانی فلسفی و عرفانی بررسی کرده و در نهایت به ذکر مصادیق عینی آن به خصوص در هنر و معماری اسلامی می پردازد

کلیدواژه ها:

هفت ، نماد پردازی ، کثرت ، تمامیت ، هنر قدسی ، معماری اسلامی