بررسی نقش روایات و احادیث در تعیین دلالت دو واژه رحمن و رحیم

آن چه در تعیین معنای اولیه یک واژه نقش دارد، ریشه لغوی آن است. دو واژه رحمن و رحیم هم از این قاعده مستثنی نیستند.ولی بحث اصلی از این جا آغاز می شود که رحمن بر وزن فعلان و رحیم بر وزن فعیل، می بایست براساس صیغه آنها معنایی اضافه تر ازریشه داشته باشند. این بحث هم با توجه به قواعد زبان قابل توضیح است. از طرفی روایات برای توضیح معنای واژه یا آیه بوده و این درصورتی است که واژه در بافت آیه نیاز به توضیح بیشتری داشته باشد. این مسئله در بسیاری موارد موجب تکمیل معنای آیه و دلالتبیشتر میشود، ولی در برخی موارد همانند دو واژه رحمن و رحیم مستقیما در تعیین معنای آن نقش دارند. این مقاله در پی آن استکه نقش روایات را در تعیین مدلول رحمن و رحیم تعیین کند. مدلولی که میبایست در وهله نخست براساس معنای لغت و صیغه ایندو واژه تعیین شود؛ نه این که روایات نقش مستقیم در تعیین مدلول آن داشته باشند. روایات و احادیث مربوطه در نهایت به چهار دستهتقسیم شد و این نتیجه به دست آمد که همه روایات به گونهای بیانگر معنای این دو واژه هستند. همچنین از قرن چهارم به بعد، مفسرانبرخی از این احادیث را با توجه به نزدیک بودن معانی آن به لغت و صرف و نحو، گزینش و انتخاب کردند و در توضیح دلالت دو واژهرحمن و رحیم از آن استفاده کردند.

کلیدواژه ها:

رحمن ، رحیم ، روایات ، دنیا ، آخرت