تاثیر آتش سوزی بر فرسایش پاشمانی خاک در مراتع نیمه استپی کرسنک، چهارمحال و بختیاری

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر آتش سوزی بر میزان فرسایش پاشمانی و برخی ویژگی های وابسته به فرسایش خاک در مناطقی که طی سال های 1387، 1388، 1389 و 1390 در مراتع کرسنک دچار آتش سوزی شده اند، انجام گردیده است. نمونه برداری در سال 1391 انجام و از هر منطقه 16 نمونه ( 8 نمونه از منطقه سوخته شده و 8 نمونه به عنوان شاهد (سوخته نشده) در مجاور منطقه سوخته شده) از عمق 0-7 سانتی متری برداشته شد فرسایش پاشمانی در دو شیب 5 و 25 درجه با شدت بارش دو میلی متر بر دقیقه با استفاده از کاسه پاشمان چند متغیره اندازه گیری شد. همچنین واکنش خاک، هدایت الکتریکی خاک، کربنات کلسیم معادل خاک، ماده آلی خاک، ماده آلی ذرهای هماندازه شن، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، میانگین هندسی قطر خاکدانه ها، درصد خاکدانه های درشت، درصد خاکدانه های ریز، درصد رس، سیلت، شن و رس قابل پراکنش در آب و جرم ویژه ظاهری خاک اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها توسط آزمون t مستقل در سطح پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد که خاک پاشمان شده در مناطق سوخته شده افزایش معنیدار در تیمار یک سال پس از آتش سوزی در هر دو شیب 5 و 25 درجه و همچنین در تیمار دو سال پس از آتش سوزی در شیب 25 درجه داشت. خاک پاشمان شده در شیب های 5 و 25 درجه تیمار یک سال پس از آتش و در شیب 25 درجه تیمار دو سال پس از آتش به ترتیب 22، 24/2، 15/34 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین کل خاک پاشمان شده در شیب 25 درجه در 1، 2، 3 و 4 سال پس از آتش نسبت به شیب 5 درجه افزایش معنی داری در سطح پنج درصد نشان داد. سایر ویژگی های اندازه گیری شده نیز (بجز کربنات کلسیم معادل) تحت تاثیر آتش سوزی قرار گرفته بود. همچنین بسیاری از ویژگی ها تنها در 2 سال اول پس از آتش سوزی دارای اختلاف معنیدار با مناطق شاهد بوده اند ولی در سال های سوم و چهارم پس از آتشسوزی به شرایط اولیه خود نزدیک گردیده اند. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش آتش سوزی در مراتع کرسنک اثرات مستقیم بر ماده آلی، پایداری خاکدانه ها و فرسایش پاشمانی و دیگر ویژگی های خاک دارد و در کل می تواند بر کیفیت خاک اثرات منفی داشته باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که تاثیر آتش بر ویژگی های خاک با گذشت زمان از وقوع آتش کاهش یافته و در واقع خاک احیا شده است.

کلیدواژه ها:

فرسایش پاشمانی ، ویژگی های خاک ، مراتع