دستوری شدن واژه بستهای مفعولی زبان فارسی همگام با تحول تاریخی نظام واژه بستی آن با استناد به داده های گویش مزینانی

ضمایر پی بستی گویش مزینانی (سبزوار - خراسان رضوی)، به عنوان یکی از موضوع های درونی فعل، در مجاورت بلافصل فعل جمله، غالبا پیش، و در صورت نبود میزان مجاز، پس از آن قرار گرفته و برخلاف گونه معیار نقش های نحوی بیشتری ایفا می کنند. نتایج این تحقیق توصیفی تطبیقی نشان داد که میزبان مجاز، بایستی در آن گروه فعلی و عضوی از سازه های اجباری آن یعنی مفعول مستقیم، محصول غیر مستقیم و با گروه حرف اضافه ای باشند. میزبان های مجاز دیگر در این حوزه عبارتند از: تکواژ امر، تکواژ نفی، تکواژ نهی،ستاک گذشته، تکواژ نمود ماضی نقلی، شناسه فاعلی، صفت مفعولی در ساخت فعل ماضی بعید، جز اسمی یا وصفی فعل مرکب، سماع گل پرسشی جایگزین مفعولی، و فعل امر. بررسی تطبیقی این تحقیق حاکی از وضعیت بینابینی نظام واژه بستی ضمیری این گویش نسبت به فارسی نو قدیم و معاصر بوده و نتایج زیر را در پی داشته است: الف ) تایید لحاظ کردن فرایند باز تحلیل به عنوان عاملی مهم در تحول نظام واژه بستی فارسی که در پیشینه مطرح شده، ب ) تایید فرضیه های قرار داشتن این ضمیرها در جریان دستوری شدن طبق اصل شفافیت نقشی و تبدیل به وند مطابق مفعولی، ج ) تاکید بر مفروض داشتن مراحل گذار در مسیر تحول و فارسی باستان و میانه و یا از فارسی میانه به فارسینو قدیم

کلیدواژه ها:

گویش مزینانی ، نظام واژه بستی ، دستوری شدن ، فارسی نو قدیم ، فارسی معیار