ارزیابی کیفی تغییر عناصر شهرکهن ایرانی به شهر مدرن در جهت احیای مکان های شهری با هویت ایرانی - اسلامی

با نگاهی کلی به روند شهرنشینی و شهرسازی در ایران می توان دریافت، شهرهای ایران که دارای ویژگی هایتکامل یافته در قرن های متمادی بودند، در چند دهه اخیر دچار تحولی عظیم شدند. آن چه که این شهرها بهعنوان خصوصیات کالبدی در خود داشتند، فضاها و عناصر معماری - شهرسازی ارزش مندی منبعث از فرهنگحاکم بر زندگی شهروندان بودند. ویژگی کالبدی شهر اسلامی وکارکرد عناصر آن را می توان تبلور بصری ماهیتاسامی آن دانست؛ آن وقت لزوم توجه به نقش و کارکرد عناصرکالبدی برای برجسته ترشدن آن هویت، بیش ازپیش ضرورت می یابد. این مقاله با هدف بررسی تغییر عناصر شهر سنتی به عناصر شهری مدرن و تبیین شاخص هایکیفی مثبت و منفی از دست داده و یا به دست آورده، ضمن مرور پیشینه و اسناد مرتبط با موضوع و نیز نظرخواهیاز متخصصان این حوزه (به روش دلفی) و روش کیفی چک لیست های دو دویی طراحی شهری، نشان می دهدکه در صورت بی توجهی به این عناصر، هویت اسامی و تاریخی آن ها کم کم رنگ می بازد و عناصری جانشینمی شوند که رنگ و بوی بومی ندارند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در اثر این تغییر، ضمنآن که سطح شاخص های کیفیت محیط همانند زیبایی بصری در بعد فرم، خلوت، دسترسی، کارایی، همه شمولیو تنوع در عملکرد و امنیت، آسایش و خوانایی در بعد معنا ارتقا می یابد، اما شاخص های دیگری از کیفیت محیطشهری همانند ارزش های معمارانه و مقیاس انسانی در بعد فرم و تعاملات اجتماعی، مشارکت و سرزندگی درعملکرد و هویت و حس تعلق و خودمانی و دنجی بودن محیط در بعد معنا تضعیف شده است. بر این اساس اینپژوهش راهبردهایی را با هدف تقویت شاخص های مثبت و کاهش سطح شاخص های منفی در جهت دست یابیبه مکان های شهری با هویت ایرانی- اسلامی ارایه می دهد.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ، شهر اسلامی ، هویت اسلامی ، عناصر کالبدی ، شهر مدرن