بررسی آثار بار مالیات بر ارزش افسوده در ادوار تجاری اقتصاد ایران

مالیات هایی که از ابزارهای مهم سیاست گذاری اقتصادی دولت است که در شرایط رکود و رونق اقتصاد و عنوان تثبیت کننده خودکار عمل می کند. چون که پایه اصلی مالیات ها، تولید است درآمدهای مالیاتی دولت در دوره های رکود کاهش و در دوره های رونق افزایش می یابد اما در ایران به دلیل وابستگی بودجه به نفت، این شرایط رابطه عکس دارد به طوری که در دوره های رکود ناشی از کاهش درآمدهای نفتی به دلیل محدودیت مالی دولت، بار مالیاتی می تواند افزایش یابد. شواهدی را نشان می دهد در شرایطی که درآمدهای نفتی در سال های 1392 تا 1393 کاهش پیدا کرده و رکود اقتصادی در کشور شدیدتر بوده بار مالیاتی ناشی از مالیات بر ارزش افزوده به منظور جبران کسری بودجه ناشی از کاهش درآمدهای نفتی افزایش یافته است. این افزایش بار مالیاتی با افزایش نرخ این مالیات و ابزارهای اجرایی محقق شده است. در نتیجه، سیاست مالی دولت از طریق مالیات بر ارزش افزوده نه تنها به عنوان تثبیت کننده خودکار عمل نکرده بلکه سبب شده است تا رکود بیشتر تعمیق شود. در این تحقیق برای بررسی اثرات ادواری مالیات بر ارزش افزوده از داده های سری زمانی فصلی طی سال های 1395-1384 استفاده شده است. متغیرهای به کار رفته شامل مالیات بر مصرف کالا و خدمات تولید ناخالص داخلی، مصرف نهایی بخش خصوصی می باشد. نتایج محاسبه شاخص نسبت مالیاتی برآورد شده که در سال های 92 و 93 و 94 که کشور رکود شدیدی را تجربه کرده است نشان می دهد که شاخص فشار مالیاتی خالص، فشار بیشتری را در سال های رکودی به تولیدکنندگان وارد می کند. نتایج حاکی از اینست که سیاست مالی در ایران ضدادوراری عمل نکرده است.

کلیدواژه ها:

مالیات بر ارزش افزوده ، رکود ، ضدادواری