استانداردسازی

امروزه از واژه استاندارد در زمینههای متفاوتی استفاده می شود. برای مثال در مکالمات روزمره به کار بردن عباراتی نظیر لوازم استاندارد، رفتار استاندارد، مشخصات استاندارد و امثال آن بسیار رایج است و در تمامی این موارد معانی الگو، معیار و میزان برای واژه استاندارد استنباط می شود. برای درک مفهوم ساده استاندارد و استانداردسازی، مقایسه آن با مفهوم زیبایی جالب توجه است. یکی از فیلسوفان برجسته در یک تعریف گزیده از زیبایی « زیبایی عبارت است از زدودن قسمتهای زاید و اضافی از یک مقوله » ؛ بیان می کند که برای مثال، یک پیکرتراش با حذف قسمتهای زاید و اضافی یک تکه سنگ، از آن یک پیکر زیبا خلق می کند. براساس این تعریف چنانچه بخواهیم برای استاندارد و استانداردسازی نیز که نتیجه این « استانداردسازی یعنی ساده کردن » تعریف سادهای بیان کنیم می توان گفت فرآیند، خلق یک معیار و راهنما به نام استاندارد است که از آن برای مقایسه استفاده می شود. البته شایانذکر است که در مفهوم زیبایی خلق یک اثر زیبا براساس ذوق، سلیقه و نبوغ شخصی انجام میگیرد اما در خلق یک استاندارد توافق عمومی ملاک عمل است. به صراحت می توان گفت بسیاری از نکته های مهم علمی و عملی یک سیستم استاندارد سازی در تعاریف ارایه شده توسط سازمان بینالمللی استاندارد نهفته است. استفاده عمومی و مکرر، رعایت اصل توافق عمومی و تلاش دستهجمعی، تدوین و اجرای استانداردها، صحه گذاری و تصویب توسط یک سازمان معتبر از اجزاء مهم تعاریف فوق است و نکته مهمتر در ارتقاء اعتبار اجرایی و قانونی استانداردها رویکرد مبتنی بر عملکرد در استانداردهاست که بر پایه نتایج علوم، فنون و تجربه استوار است. این رویکرد بیشترین امکان را برای توسعه فنی به وجود میآورد و در آن الزامات به جای پرداختن به ویژگی های طراحی و توصیفی، بر تشریح عملکرد استوار است. با توجه به این نکته تفاوت یک استاندارد با یک مقاله یا تحقیق علمی و یا دستورالعمل اجرایی به روشنی مشخص می شود. یک مقاله یا تحقیق عموما نتیجه کاری یک شخص یا یک گروه همگن برای یک حوزه یا موضوع مشخص است که ممکن است در مرحله اجرا به دلیل عدم وجود امکانات فنی و حتی تجربیات کافی با مشکلات فراوانی روبرو شود.

اما تدوین یک استاندارد با ترکیب سه عنصر علم، فن و تجربه انجام میگیرد در واقع می توان گفت :

 تجربه + فن + علم = استاندارد

به همین دلیل است که یک استاندارد یک سند کاملا علمی (همگام با تحقیقات)، فنی (عملی براساس فرآیندهای جاری) و برگرفته از تجربیات موجود است.