بررسی حقوقی خواستگاری و موانع نکاح!

بررسی حقوقی خواستگاری و موانع نکاح؟!

امیرحسین صفدری محقق و پژوهشگر علم حقوق 

در کشور ایران قوانین مربوط به حقوق خانواده در خصوص مواردی مثل: انجام خواستگاری و مراسم عروسی و ویژگی هایی خاص آن هیچ دخالتی نکرده و این موارد را به توافق طرفین و عرف حاکم بر جامعه واگذار کرده است، اما یک نکته مهمی که وجود دارد این است که هر زنی را نمی توان خواستگاری کرد و با او ازدواج نمود. 

قانون و شرع مقدس اسلام شرایطی معین کرده است که در بحثی تحت عنوان موانع نکاح مطرح می گردد. قانونگذار ما در قانون مدنی از ماده 1045 تا 1061 موانع نکاح را به تفصیل بیان کرده است موانع نکاح در قانون مدنی ما شامل: شوهر داشتن، داشتن چهار زن دائمی، عده زن، قرابت در حدود معین، مطلقه بودن به سه طلاق و نه طلاق، کفر، لعان، احرام و خارجی بودن نیز می باشد.

شوهر داشتن زن یکی از موانع نکاح محسوب می شود و ازدواج با زن شوهردار هم ضمانت اجرای مدنی دارد هم ضمانت اجرای کیفری دارد. متاسفانه در کشور ما چند همسری و کودک همسری تحت شرایطی پذیرفته شده است که توقع می رود قانونگذار ما با توجه به اوضاع حاکم بر جامعه و آسیب های این پدیده ها هر چه زودتر قانونی جهت منع کودک همسری و منع چند همسری تصویب کند تا جلوی این پدیده های اجتماعی پر از آسیب گرفته شود. نکته قابل توجه این است که چند شوهری برای زنان تحت هیچ عنوانی در حقوق کشور ما جایگاهی ندارد و شرع مقدس اسلام هم چند شوهری را مجاز نمی داند.

علت های زیادی جهت منع چند شوهری برای زنان وجود دارد اما اصلی ترین دلیل مخالفت با تعدد شوهر این است که برخلاف نظم عمومی جامعه و اخلاق حسنه می باشد و موجب اختلالات نسلی هم می شود، البته قانون و عرف اکثر کشورهای دنیا هم تعدد شوهر را برای زن نپذیرفته است. ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی در این باره می گوید: هر کس زن شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که دراست با علم به عده طلاق یا عده وفات عده و حرمت نکاح برای خود عقد کند، عقد باطل و آن زن مطلقا بر آن شخص حرام موبد می شود.

در ماده 644 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانونگذار ما بیان می کند: کسانی که عالما مرتکب یکی از اعمال زیر شوند به حبس از 6 ماه تا 2 سال و یا از سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شوند: 1. هر زنی که در قید زوجیت یا عده دیگری است خود را به عقد دیگری درآورد در صورتی که منجر به مواقعه نگردد. 2. هر کسی که زن شوهردار یا زنی را که در عده دیگری است برای خود تزویج نماید در صورتی که منتهی به مواقعه نگردد.

داشتن چهار زن دائمی در اسلام تعدد زوجات گفته می شود و شرع مقدس هم به چهار زن دائمی محدود شده و در این صورت مرد نمی تواند زن پنجمی به عقد دائمی بگیرد، اما متاسفانه مرد می تواند نکاح موقت و یا در اصطلاح عرف جامعه زنی را برای خود صیغه داشته باشد که این عمل با داشتن همسر قطعا باعث افزایش آسیب های اجتماعی شده که به تبع آن خانواده ها هم آسیب های غیرقابل جبرانی را متحمل می شوند و در نهایت به افزایش طلاق در جامعه منجر می شود.