نگاهی به حقوق کودکان کار در جامعه

نگاهی به حقوق کودکان کار در جامعه

امیرحسین صفدری محقق و پژوهشگر علم حقوق

متاسفانه باید بگویم در طول تاریخ استفاده از کودکان برای کار کردن همواره امری طبیعی و متداول بوده، کودکان از قرن ها پیش همراه با والدین و نزدیکان خود به کارهای مختلف از جمله: کشاورزی، دامداری، کارگر ساختمانی، باغبانی و... اشتغال داشته اند، و با توسعه صنعت و ایجاد کارخانه های صنعتی هم کار کردن کودکان در کارخانه ها رشد چشمگیری کرد و این مسله باعث بهره کشی و سواستفاده از کودکان توسط کارفرمایان به عنوان یک معضل اجتماعی و فرهنگی در جامعه مطرح شد. 

بر اساس مفاد پیمان نامه جهانی حقوق کودک، کودک به کسی اطلاق می گردد که سن او کمتر از ۱۸ سال باشد، و کودک کار به کودکی گفته می شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می شود.

باتوجه به قوانین موجود در کشور ما کودک به فردی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد، قانونگذار ما هم در تبصره یک ماده 1210 قانون مدنی بیان می کند: سن بلوغ در پسر ۱۵ سال تمام قمری و سن بلوغ در دختر ۹ سال تمام قمری می باشد. 

به صراحت می توانم بگویم که کودکان کار هم دوست دارند همانند دیگر کودکان طعم دنیای کودکانه و رویاهای زیبای کودکی را بچشند و مثل آنها بازی کنند، به پارک بروند، برنامه های تفریحی را استفاده کنند، بدون ترس به مدرسه بروند، از محبت پدر و مادر استفاده کنند، به مسافرت بروند و... از ساده ترین رویاهای این کودکان می باشد که متاسفانه شرایط نامساعد برای آنها باعث شده طعم این دنیای زیبا را نچشند، در صورتی که خیلی از دستگاه های حکومتی به موجب قانون موظفند به این رویاهای ساده و زیبای کودکان کار رنگ حقیقت ببخشند.

قانونگذار ما در ماده 79 قانون کار به صراحت بیان می کند: به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است. 

اما مسله مهم در این خصوص این است که متاسفانه این قانون هیچ ضمانت اجرایی ندارد و با نگاهی ساده و سطحی به جامعه متوجه می شویم بیشتر کودکانی که در حال فروش گل یا فال در سر چهار راه ها می باشند کودکان زیر 15 سال هستند که بعضا هم مورد کودک آزاری جسمی و جنسی از طرف افراد جامعه قرار می گیرند. 

متاسفانه باید بگویم در کشور ما قانون مناسبی جهت حمایت از کودکان کار وجود ندارد و قانون کار فعلی هم بطور مستمر از طرف خیلی ها نقض می شود و این نقض قانون هیچ مجازاتی برای ناقضان آن در پی ندارد و این مسله قطعا یک ضعف بزرگ در قانونگذاری برای ما محسوب می شود.

متاسفانه تعداد زیادی از کودکان کار بنا به دلایلی از حقوق اولیه خود محروم هستند نمونه بارز آن عدم تحصیل کودکان کار می باشد که این مسله وظیفه دولت است، و مطابق با اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دولت وظیفه دارد تحصیل رایگان را برای تمام فرزندان ایرانی فراهم کند. 

باید بگویم اکثر بچه های کار از نظر اقتصادی تحت فشارهای سنگینی هستند و این مسله باعث می شود که خانواده های آنها برای کسب درآمد این کودکان مظلوم را برای کار روانه کوچه و خیابان کنند که این مسله علاوه بر این که باعث می شود از تحصیل باز بمانند سلامتی جسمی و روحی آن ها را هم به خطر می اندازد که این مسله دور از حق و عدالت می باشد.